Plain Film


Plain film คืออะไร ?
• Plain film คือ การถ่ายภาพรังสีเอ็กซ์โดยไม่ใช้สารทึบรังสี ตัวอย่าง
plain film เช่น
– Chest X-ray
– Plain Abdomen
– Plain KUB
– Etc


ทำไมจึงเลือกทำChest X-ray

• เป็นการตรวจเบื้องต้นที่ท าได้ง่าย และราคาถูก plain film จึงมักเป็นตัวเลือก
แรกๆที่ช่วยในการตรวจหาความผิดปกติที่มองเห็นได้ทางรังสี
• สามารถถ่ายได้หลายท่า เช่น AP, Lateral, Oblique และท่าอื่นๆ ขึ้นอยู่กับ
ต าแหน่งความผิดปกติที่ต้องการจะมองหา
• สามารถตรวจหาความผิดปกติหลายๆอย่างก็สามารถมองเห็นได้ใน plain film
เช่น heartโต, mass, lymph node, rib ฯลฯ
• ความผิดปกติบางอย่างก็สามารถมองเห็นได้ดีกว่า investigate อื่นๆ เช่น bone
fracture
• เนื่องจากความสะดวก แม้ผู้ป่วยที่นอนอยู่กับเตียงก็สามารถทำได้
• สามารถใช้ประกอบการตรวจสุขภาพ ใช้monitorการรักษาหรือว่าทำก่อน
procedure ต่างๆได้


ทำไมจึงเลือก Plain abdomen?

Plain film มักใช้ตรวจหาความผิดปกติในช่องท้องเป็นอันดับแรก 

เนื่องจากเป็นการตรวจที่ทำได้ง่าย สะดวก รวดเร็ว และมีราคาถูก
• เป็นการตรวจแรกสุดก่อนที่จะท า procedure อย่างอื่น เช่น barium enema
หรือ intravenous pyelography เป็นต้น
• เพื่อช่วยหาความผิดปกติที่อยู่ในช่องท้องได้อย่างคร่าว ๆ โดยเฉพาะใน
ผู้ป่วยฉุกเฉินที่มีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง สงสัยภาวะลำไส้อุดตัน
หรือมีรูทะลุ มองหาลมในช่องท้อง(pneumoperineum) สงสัยนิ่วในถุง
น้ าดี นิ่วในทางเดินปัสสาวะ หินปูนที่อยู่ในอวัยวะต่าง ๆ ในช่องท้อง
รวมทั้งมองหาสิ่งแปลกปลอม(foreign body)


ข้อจำกัดของ Plain film

• มีSensitivity และ Specificity ต่ำ plain film ที่ปกติ
ไม่ได้แปลว่าไม่มีโรค เพราะความผิดปกติบางอย่างก็ไม่สามารถพบใน
plain filmได้ เช่น
– lesion ที่เล็ก ๆ
– lesion ที่ซ่อนอยู่ใน blind area
– Blood clot
• Plain film ที่คุณภาพไม่ดีท าให้แปลผลผิดพลาดได้ง่าย
• ต้องใช้ประสบการณ์ในการอ่านค่อนข้างมาก



ในที่นี้เราจะมาพูดเรื่องส่วนของ Abdomen ก่อน

ABDOMINAL VISCUS

Solid

• liver
• spleen
• pancreas
• kidneys
• ovaries

Hollow

• stomach
• small intestine
• large intestine
• gallbladder
• urinary bladder
• uterus

ABDOMINAL QUADRANTS

ROENTGEN DENSITIES

1.Air/Gas density 

2.Fat density

3.Water/Soft tissue density

4.Calcium/Bone density

5.Metalic density

NORMAL FINGINGS

Fat density

• Peritoneum, retroperitoneum, pelvis

• Landmark ex.properitoneal fat lines, lateralmargin

of psoas muscle, kidneys, inferior surface of liver

Air density

• Intestinal gas

─ Bowel loop

─ Small or large intestine

─ Diameter of intestines

─ Air in rectum

• Stomach gas : LUQ

 Soft tissue / water density

Bowel perforation

• Bowel perforation is a surgical emergency. the X-ray appearances 

of pneumoperitoneum

• Erect chest X-ray should be requested if perforation is suspected

Rigler's/double wall sign - diagram 

• Normally only the inner wall of the bowel is visible 

• If there is pneumoperitoneum both sides of the bowel wall may be visible

Rigler's/double wall sign

• The double wall (Rigler's) sign is visible

• Gas separates bowel segments and forms sharp angles and triangles (*)

Football sign 

• 2 radiographs were required to completely cover the 

abdomen in this large patient 

Liver edge - example (close up) 

Gas may be seen outlining soft tissues structures such 

as the falciform ligament, or the liver edge

Abdominal calcification

•Renal calcification

•Ureteric calcification

•Bladder stones

•Retroperitoneal calcification

•Viscus calcification

•Artifact or foreign body

Renal calcification

Renal collecting systems (calculi/stones) 90 % of renal calculi contain enough calcium to be 

visible on abdominal X-rays.

Urate and matrix stones are not visible. 

Renal stones are often small, but if large can fill the renal pelvis or a calyx, taking on its shape which is 

likened to a staghorn.

Kidney parenchyma (nephrocalcinosis)

Staghorn calculus

The irregularly shaped calcific density has filled and taken on the form of the right kidney lower pole calyx

Nephrocalcinosis

The renal parenchyma contains clusters of small calcific densities

Ureteric calcification

As with renal stones approximately 90% are visible. 

Ureteric stones originate as renal stones. 

May cause renal outflow tract obstruction, which manifests clinically with severe ipsilateral flank/loin/groin pain, usually with haematuria.

Look carefully for ureteric stones which can be very subtle

Don't mistake a transverse process for a stone 

Bladder stone

Bladder stones form in the bladder as a result of urinary stasis.

When seen on an abdominal/pelvic X-ray they are often multiple and rounded. 

Multiple well defined calcific densities are seen within the bladder 

Retroperitoneal calcification

retroperitoneal organs(pancreas or adrenal glands) only becomevisible when calcified.

Pancreatitis

– Acute pancreatitis

อาจเห็น adynamic ileus ซึ่งอาจจะเป็นเฉพาะที่ เช่น small bowel ileus รอบๆ (sentinel loop) หรือ localized 

dilatation ของ transverse colon ไปจรด splenic flexure (colon cut-off sign) หรือ generalized adynamic ileus

ไม่จำเพาะ อาจเห็นได้ในโรคที่มี abdominal  inflammation,infection, trauma เช่น acute appendicitis, acute cholecystitis

อาจไม่เห็นการเปลี่ยนแปลงจากภาพ x-ray abdomen

– Chronic pancreatitis

calcification

Viscus calcification

Hepatobiliary tree such as in the gallbladder (gallstones)

Gastrointestinal tract such as in the appendix (appendicolith).

Gallstones

Only 10-15% of gallstones contain enough calcium to be visible on an abdominal X-ray. 

Artifact or foreign bodymedical artifacts 

แยกลักษณะของลำไส้เล็กและลำไส้ใหญ่

Small bowel

ลักษณะของ fold Fold วิ่งครบวง "valvulae conniventes"

จำนวนของ loop มาก

ตำแหน่ง กลางท้อง

รัศมีการโค้งของลำไส้ เล็ก

อุจจาระ ไม่พบ

 Large bowel

ลักษณะของ fold  Fold ไม่ครบวง "Haustration"

จำนวนของ loop น้อย

ตำแหน่ง ด้านข้าง

รัศมีการโค้งของลำไส้  ใหญ่

อุจจาระ พบ

Cause SBO

• Adhesions

• Incarcerated hernia

• Neoplasm

• Inflammatory bowel disease

• Volvulus 

Large bowel obstruction

Cause

• Neoplasm

• Inflammation eg. Diverticulitis

• Volvulus

• Hernia

• Anal stenosis• Normal transverse colon diameter < 5.5 cm

• Dilatation of colon proximal to the obstruction

• Decreased gas distal to the obstruction

• Fluid level in the transverse or Lt.sided- colon

• cecum diameter > 9 cm: prone to perforation

LBO แบ่งได้ 2 แบบ

• Type 1 : Competent ileocecal valve

– Type 1A : dilate colon and cecum, no small bowel 

dilate

– Type 1B : Type 1A ที่อุดตันนานๆ ท าให้ small bowel 

dilate ได้

• Type 2 : Incompetent ileocecal valve

no cecum and ascending colon dilatation, 

small bowel dilate Large bowel volvulus

• Closed loop obstruction

• มักพบบริเวณ sigmoid colon, cecum, transverse 

colon• A large air-filled sigmoid loop arising from the 

pelvis and extending cranially beyond the level 

of the transverse colon

• Inverted U-shaped (Coffee bean sign)

• Closed loop

Gastric outlet obstruction

• Causes : peptic ulcer

                carcinoma

• Dilatation of stomach

• Decreased distal bowel gas

• Displaced transverse colon

• Mottling appearance of foods

ขอบคุณข้อมูล จากเวป http://www.med.cmu.ac.th/dept/radiology  ทีเอื้อเฟื้อข้อมูล